Με τις συνολικές δαπάνες να αγγίζουν τα 69,3 εκατομμύρια λίρες, οι γενικές εκλογές του 2024 στη Βρετανία αναδεικνύονται στις πιο δαπανηρές της πρόσφατης ιστορίας, με το Εργατικό Κόμμα να ξεπερνά σημαντικά τους Συντηρητικούς στα προεκλογικά του έξοδα.
Τα στοιχεία, που δημοσιεύθηκαν από την Εκλογική Επιτροπή στις 17 Ιουλίου 2025, ρίχνουν φως στο πώς τα μεγάλα κόμματα διέθεσαν τους πόρους τους, αποκαλύπτοντας μια σαφή στροφή προς την ψηφιακή διαφήμιση, αλλά και την επίμονη αξία του παραδοσιακού φυλλαδίου.
Αύξηση-ρεκόρ στις δαπάνες
Το συνολικό ποσό των 69,3 εκατομμυρίων λιρών που δαπανήθηκε το 2024 είναι σημαντικά αυξημένο σε σχέση με τα 50,1 εκατομμύρια λίρες του 2019 (62,1 εκατομμύρια σε σημερινές τιμές, προσαρμοσμένες στον πληθωρισμό). Το Εργατικό Κόμμα βρέθηκε στην κορυφή της λίστας, ξοδεύοντας 30,1 εκατομμύρια λίρες, ποσό που αντιστοιχεί στο 89% του ανώτατου επιτρεπόμενου ορίου του. Από την πλευρά τους, οι Συντηρητικοί δαπάνησαν 23,8 εκατομμύρια λίρες, εξαντλώντας το 70% του δικού τους ορίου.
Η αύξηση αυτή έρχεται μετά την απόφαση του 2023 να αυξηθούν τα όρια των εκλογικών δαπανών κατά 80% για πρώτη φορά από το 2000, ώστε να ληφθεί υπόψη ο πληθωρισμός. Σύμφωνα με τους κανόνες, ένα κόμμα που θα κατέβαζε υποψηφίους και στις 632 εκλογικές περιφέρειες της Μεγάλης Βρετανίας θα είχε όριο δαπανών λίγο πάνω από 34 εκατομμύρια λίρες.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το γεγονός ότι στις εκλογές του 2019, οι Φιλελεύθεροι Δημοκράτες είχαν ξοδέψει 2,4 εκατομμύρια λίρες περισσότερα από τους Εργατικούς, στη μοναδική εκλογική αναμέτρηση από το 2001 που Εργατικοί και Συντηρητικοί δεν ήταν τα δύο κόμματα με τις υψηλότερες δαπάνες.
Τα στοιχεία για τα μικρότερα κόμματα (με δαπάνες κάτω των £250.000) ήταν διαθέσιμα από τον Φεβρουάριο του 2025, με το συνολικό ποσό για 53 κόμματα να φτάνει τις £733.575.
Πού πήγαν τα χρήματα: Από τα φυλλάδια στη διαφήμιση στο Facebook
Η ανάλυση των δαπανών αποκαλύπτει ότι, όπως και το 2019, δύο κατηγορίες κυριάρχησαν απόλυτα: η διαφήμιση και το υλικό προς τους ψηφοφόρους (κυρίως έντυπα φυλλάδια). Αυτές οι δύο κατηγορίες μαζί αποτέλεσαν το 67% του συνόλου των δαπανών το 2024.
Στον τομέα της διαφήμισης, η άνοδος της διαδικτυακής καμπάνιας είναι αλματώδης. Οι δαπάνες σε πλατφόρμες όπως το Facebook/Meta και η Google (που περιλαμβάνει το YouTube) απορρόφησαν το 54% του συνολικού προϋπολογισμού για διαφήμιση το 2024. Πρόκειται για μια εντυπωσιακή αύξηση, αν αναλογιστεί κανείς ότι το αντίστοιχο ποσοστό το 2015 ήταν μόλις 25%, το 2017 έφτασε το 42% και το 2019 το 52%. Αξίζει να σημειωθεί ότι πλατφόρμες όπως το X (πρώην Twitter) και το TikTok δεν επιτρέπουν την πληρωμένη πολιτική διαφήμιση, με τις σχετικές δαπάνες να είναι μηδαμινές.
Κριτική για την διαφάνεια και την ταχύτητα
Παρά τη δημοσίευση των στοιχείων, ακαδημαϊκοί εκφράζουν την ανησυχία ότι οι πραγματικές δαπάνες για την online καμπάνια είναι υποτιμημένες. Επισημαίνουν την ύπαρξη «ψηφιακών μεσαζόντων» – εταιρειών που αναλαμβάνουν ψηφιακές καμπάνιες για λογαριασμό των κομμάτων – οι οποίοι δεν αποτυπώνονται με σαφήνεια στις τρέχουσες κατηγορίες εξόδων. Η ίδια η Εκλογική Επιτροπή έχει προτείνει την αναθεώρηση αυτών των κατηγοριών ώστε να παρέχεται στους ψηφοφόρους μια πιο σαφής εικόνα της σύγχρονης προεκλογικής δραστηριότητας.
Ένα ακόμα σημείο έντονης κριτικής είναι η σημαντική καθυστέρηση στη δημοσιοποίηση των πλήρων οικονομικών στοιχείων. Το γεγονός ότι τα τελικά αποτελέσματα για τις εκλογές του 2024 δημοσιεύτηκαν έναν χρόνο μετά, δεν αποτελεί εξαίρεση, καθώς το 2019 χρειάστηκαν δέκα μήνες και το 2017 εννέα μήνες.
Η Επιτροπή για τα Πρότυπα στη Δημόσια Ζωή χαρακτήρισε το ισχύον καθεστώς δημοσιοποίησης «ασύμβατο με τις αρχές της ειλικρίνειας και της λογοδοσίας», τονίζοντας ότι το Ηνωμένο Βασίλειο βρίσκεται «προς το υψηλότερο άκρο του φάσματος» σε σύγκριση με άλλες χώρες. Η επιτροπή πρότεινε τη μείωση της περιόδου υποβολής των στοιχείων για τα μεγάλα κόμματα σε τέσσερις μήνες, ώστε η διαφάνεια να υπηρετείται ουσιαστικά και έγκαιρα.
