Η 5η Νοεμβρίου γιορτάζεται σε όλες τις γωνιές του Ηνωμένου Βασιλείου ως η νύχτα του Γκάι Φωκς ή αλλιώς "Bonfire Night". Ακριβώς 412 χρόνια πριν, έγινε μία απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά Ιάκωβου Α' της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας. Αν αυτή η προσπάθεια δεν είχε αποτύχει, τότε θα είχε αλλάξει ριζικά την πορεία και τις τύχες της χώρας. 

Ας πάρουμε, όμως, τα πράγματα από την αρχή: 

Το 1603 ανέβηκε στο θρόνο ο σκληροπυρηνικός προτεστάντης βασιλιάς Ιάκωβος Α' ο οποίος είχε αυταρχική και τυρρανική συμπεριφορά, ενώ είχε λάβει σκληρά μέτρα θέτοντας στο στόχαστρο τους καθολικούς.

Το γεγονός αυτό είχε θορυβήσει τους καθολικούς της εποχής οι οποίοι κινδύνευαν να γίνουν πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Μόλις ένα χρόνο αφότου φόρεσε το στέμμα ο Ιάκωβος Α', η κατάσταση για αρκετούς στη χώρα είχε φτάσει στο απροχώρητο. Μαζικές εκτελέσεις, κατασχέσεις περιουσιών και εκδιώξεις από τα αξιώματα καταγράφονταν πλέον καθημερινά. Τότε ακριβώς ήταν που ξεκίνησαν να ζημώνονται ιδέες για την αλλαγή της σκληρής πραγματικότητας. 

Ο καθολικός Ρόμπερτ Κέιτσμπι από το Νορθαμπτονσάιρ, ο ξάδερφός του Τόμας Ουίντουρ και ο φίλος του Ράιγκτ, άρχισαν να επεξεργάζονται ένα φιλόδοξο σχέδιο.

Το σχέδιο αυτό είναι γνωστό ως "Συνωμοσία της Πυρίτιδας" και περιελάμβανε την απόπειρα δολοφονίας του Βασιλιά Ιάκωβου Α' της Αγγλίας, της οικογένειάς του και των μελών της αριστοκρατίας, με την ανατίναξη του Παλατιού του Γουέστμινστερ, που στέγαζε το Βρετανικό Κοινοβούλιο, στις 5 Νοεμβρίου 1605, ημέρα κατά την οποία ο βασιλιάς θα απευθυνόταν σε μια διευρυμένη συνέλευση της Βουλής των Λόρδων και της Βουλής των Κοινοτήτων. Στη συνέχεια θα προκαλούσε λαϊκή εξέγερση και θα ανέβαζε στο θρόνο την 9χρονη κόρη του Ιάκωβου, Ελισάβετ, που ήταν Καθολική.

Οι συνωμότες βρήκαν ένα κελάρι κάτω από το κτίριο της Βουλής των Λόρδων και μέχρι το Μάρτιο του 1605, είχαν συγκεντρώσει 36 βαρέλια πυρίτιδας, τα οποία θα ανατίναζαν για να δολοφονήσουν τα μέλη του Κοινοβουλίου. Κάποιοι συνωμότες, ωστόσο, ανησυχούσαν από το γεγονός ότι στο κτίριο της Βουλής θα βρίσκονταν κι άλλοι Καθολικοί, σαν κι αυτούς, των οποίων η ζωή μπορεί να κινδύνευε. Έτσι στάλθηκε μια προειδοποιητική επιστολή στο Λόρδο Monteagle, του οποίου δημιουργήθηκαν υποψίες κι έτσι ξεκίνησαν οι έρευνες στις υπόγειες σήραγγες κάτω από τη Βουλή των Λόρδων. Ο Γκάι Φωκς είχε αναλάβει το σημαντικότερο κομμάτι του σχεδίου, ωστόσο ανακαλύφθηκε και συνελήφθη το πρωινό της 5ης Νοεμβρίου.

Αν και παραδέχτηκε από την πρώτη στιγμή την πρόθεσή του να ανατινάξει το Κοινοβούλιο, βασανίστηκε σκληρά για να αποκαλύψει τα ονόματα και των υπολοίπων συνωμοτών. Σε ένα από τα βασανιστήρια, τον έδεσαν σε ένα κρεβάτι χειροπόδαρα με δερμάτινα λουριά και τον τραβούσαν μέχρι να κοπούν οι μύες και να εξαρθρωθούν τα άκρα του. Αρχικά η απάντηση του Φωκς στους βασανιστές του ήταν ένα πλατύ χαμόγελο, γεγονός που αιτιολογεί και τη γελαστή έκφραση που έχει η λευκή μάσκα που τον απεικονίζει σήμερα. Η άλλη εκδοχή υποστηρίζει ότι τον σημάδεψαν με τέτοιο τρόπο που φαινόταν να γελάει συνέχεια. Μετά από αρκετά βασανιστήρια, ο Γκάι Φωκς λύγισε και ομολόγησε. Κάποιοι από τους υπόλοιπους συνωμότες σκοτώθηκαν κατά τη διάρκεια αναταλλαγής πυρών (όπως ο Ρόμπερτ Κέιτσμπι) ενώ κάποιοι άλλοι συνελήφθησαν και στα τέλη Ιανουαρίου της ίδιας χρονιάς εκτελέστηκαν με αγχόνη και διαμελισμό. 

Απέναντι από τη βρετανική βουλή στήθηκε μια εξέδρα και ένας, ένας οι συνωμότες εκτελούνταν. Τελευταίος έμεινε ο Φωκς, ο οποίος όμως κατά τη μεταφορά του στην εξέδρα, μην έχοντας τον έλεγχο των άκρων του από τα βασανιστήρια, γλίστρησε και έπεσε με το κεφάλι. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος και ο Βασιλιάς ενοχλημένος, διέταξε να κατακρεουργηθεί το σώμα του και να αποσταλούν τα κομμάτια σε όλο το βασίλειο, για να δουν όλοι τι τύχη είχαν οι προδότες.

Αν και αρχικά του είχε αποδοθεί ο χαρακτηρισμός του προδότη, ο Γκάι Φωκς έχει πλέον γίνει παγκόσμιο σύμβολο αντίστασης κι έχει εμπνεύσει πολλούς καλλιτέχνες όπως τον Σαίξπηρ (για το έργο Μάκβεθ) και τον Τζόν Λένον (ο τελευταίος στίχος του τραγουδιού "Remember", αναφέρει: "Remember, remember, the 5th of November").

Τέλος, με αφορμή τα παραπάνω γεγονότα λαμβάνουν χώρα διαδηλώσεις στο Λονδίνο και άλλες πόλεις της Βρετανίας και ολόκληρου του κόσμου, με τους συμμετέχοντες να στέλνουν μηνύματα κατά του παρόντος συστήματος και των αδικιών και των ανισοτήτων που το συνοδεύουν και απευθύνουν έκκληση για παγκόσμια ειρήνη και αλλαγή. Φέτος, η κινητοποίηση στο κέντρο του Λονδίνου θα ξεκινήσει στις 6 το απόγευμα της Κυριακής 5 Νοεμβρίου από την πλατεία Τραφάλγκαρ.