«Φωτιά» στο πολιτικό σκηνικό της Σκωτίας έχουν βάλει οι έρευνες γύρω από τη χρηματοδότηση και τα οικονομικά του Σκωτσέζικου Εθνικού Κόμματος (SNP), με τη σύλληψη της πρώην πρώτης υπουργού της χώρας, Νίκολα Στέρτζον, να σηματοδοτεί την έναρξη ενός νέου κεφαλαίου σε μια ιστορία που έχει βυθίσει το κόμμα σε σκληρές εσωτερικές διαμάχες.

Η έρευνα - Ας επιστρέψουμε στις αρχές του 2017 και στον αγώνα για την ανεξαρτησία της Σκωτίας. Το SNP υπό την ηγεσία της Στέρτζον ζητούσε επιτακτικά τη διεξαγωγή νέου δημοψηφίσματος, μία προσπάθεια η οποία είχε ενταθεί μετά το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος για το Brexit καθώς οι Σκωτσέζοι ψήφισαν συντριπτικά υπέρ της παραμονής στην Ε.Ε.

Στα πλαίσια αυτά, το SNP ξεκίνησε να συλλέγει δωρεές για να χρηματοδοτήσει την εκστρατεία του για μια νέα ψηφοφορία ανεξαρτησίας από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Περίπου £482.000 συγκεντρώθηκαν μέσα σε μερικούς μήνες. Ωστόσο οι εξελίξεις στο Γουέστμινστερ ήταν καταιγιστικές. Η Τερέζα Μέι προκήρυξε πρόωρες εκλογές. Το SNP έχασε 21 έδρες, ένα απογοητευτικό αποτέλεσμα για ένα κόμμα που ήλπιζε να επωφεληθεί από την οργή της Σκωτίας για το Brexit.

Το SNP σταμάτησε την εκστρατεία συγκέντρωσης χρημάτων για το δημοψήφισμα μόλις τρεις μήνες μετά την έναρξή της ανακοινώνοντας ότι τα χρήματα θα φυλαχθούν για να δοθεί η μάχη για δημοψήφισμα στο μέλλον και ότι δεν θα χρησιμοποιηθούν για την προεκλογική του εκστρατεία.

Μια ακόμη εκστρατεία συλλογής δωρεών για τη διεξαγωγή ενός δεύτερου δημοψηφίσματος ξεκίνησε το 2019. Οι δωρεές από την προηγούμενη και αυτήν την εκστρατεία θα ανέλθουν συνολικά σε £666.953.

Παρά τις επανειλημμένες εκκλήσεις από ακτιβιστές του SNP και υποστηρικτές της ανεξαρτησίας, δεν έχει γίνει ακόμα δεύτερο δημοψήφισμα, με το κόμμα να εμφανίζεται διχασμένο σχετικά με τη στρατηγική που πρέπει να ακολουθήσει για την επίτευξη του μεγαλύτερου πολιτικού του στόχου. Στο μεταξύ, οι πολίτες που πρόσφεραν χρήματα στα πλαίσια των δύο προαναφερθέντων εκστρατειών άρχισαν να αναρωτιούνται πού πήγαν τα λεφτά.

Όταν η Εκλογική Επιτροπή δημοσίευσε τα οικονομικά του SNP για το 2019, αποκαλύφθηκε ότι το κόμμα είχε περίπου 97.000 λίρες στην τράπεζα. Ο ταμίας του SNP, Κόλιν Μπίτι, έγραψε αμέσως σε όλους τους δωρητές, λέγοντας ότι τα κεφάλαια «παραμένουν δεσμευμένα» για το δημοψήφισμα και δεν εμφανίστηκαν στους λογαριασμούς του κόμματος.

Το επόμενο έτος θα υπάρξουν πολλαπλές παραιτήσεις από αξιωματούχους του SNP οι οποίοι έκαναν λόγο για έλλειψη διαφάνειας - συμπεριλαμβανομένης της παραίτησης του Ντάγκλας Τσάπμαν, μέλους του κοινοβουλίου που είχε αντικαταστήσει τον Μπίτι ως ταμία. Ο Τσάπμαν είπε ότι δεν του δόθηκαν αρκετές πληροφορίες από το κόμμα για να κάνει τη δουλειά του.

Αστυνομικές Έρευνες - Η αστυνομική έρευνα για τα οικονομικά του SNP ξεκίνησε τον Ιούλιο του 2021 με την ονομασία «Branchform». Είχαν προηγηθεί επτά καταγγελίες. 

Το 2023 ξεκίνησαν συνεντεύξεις με μάρτυρες μετά από περισσότερο από ένα χρόνο συλλογής αποδεικτικών στοιχείων και έρευνας.

Εν τω μεταξύ, νέες λεπτομέρειες ήρθαν στο φως, οι οποίες έθεσαν περαιτέρω ερωτήματα. 

Τον Δεκέμβριο του 2022, το ιστολόγιο Wings Over Scotland - που διευθύνεται από έναν επικριτή της Στέρτζον - αποκάλυψε λεπτομέρειες ενός δανείου που είχε δώσει ο τότε διευθύνων σύμβουλος του κόμματος Πίτερ Μάρελ το 2021.

Ο Μάρελ - που είναι ο σύζυγος της Στέρτζον - δάνεισε άτοκα £107.620 από τα δικά του χρήματα στο SNP περίπου έξι εβδομάδες μετά τις εκλογές του 2021 στη Σκωτία. Επιβεβαιώνοντας το δάνειο, το οποίο δηλώθηκε καθυστερημένα στην Εκλογική Επιτροπή, το SNP είπε ότι ήταν μια «προσωπική συνεισφορά» για να βοηθήσει με τις «ταμειακές ροές». Το SNP δεν έχει ακόμη αποπληρώσει πλήρως το δάνειο.

Συλλήψεις - Στις 5 Απριλίου 2023, ο Μάρελ, ο οποίος καθαιρέθηκε από τη θέση του διευθύνοντος συμβούλου κατά τη διάρκεια της κούρσας διαδοχής της Στέρτζον στην ηγεσία του SNP, συνελήφθη στα πλαίσια της αστυνομικής έρευνας. 

Η αστυνομία της Σκωτίας επιβεβαίωσε ότι διενεργούσε έρευνες σε διάφορες διευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένου του σπιτιού των Μάρελ και Στέρτζον στη Γλασκώβη και των κεντρικών γραφείων του SNP στο Εδιμβούργο.

Ο Μάρελ αφέθηκε ελεύθερος χωρίς κατηγορίες εν αναμονή περαιτέρω έρευνας. 

Δύο εβδομάδες αργότερα, συνελήφθη ο Μπίτι - ο ταμίας του SNP. Αφέθηκε επίσης ελεύθερος χωρίς να του απαγγελθούν κατηγορίες εν αναμονή περαιτέρω έρευνας. Την επόμενη μέρα, παραιτήθηκε από τη θέση του.

Μεταξύ αυτών των δύο συλλήψεων, η αστυνομία κατέσχεσε επίσης ένα πολυτελές τροχόσπιτο έξω από το σπίτι της 92χρονης Μάργκαρετ Μάρελ, μητέρας του Πίτερ Μάρελ. 

Μετά ήρθε η σύλληψη της Στέρτζον.

Η αστυνομία της Σκωτίας ανακοίνωσε ότι η πρώην πρώτη υπουργός «συνελήφθη ως ύποπτη σε σχέση με την εν εξελίξει έρευνα για τη χρηματοδότηση και τα οικονομικά του Εθνικού Κόμματος της Σκωτίας».

Η Στέρτζον ανακρίθηκε για περίπου πέντε ώρες και αφέθηκε ελεύθερη «εν αναμονή περαιτέρω έρευνας».

Η ίδια ανέφερε σε δήλωσή της: «Το τεκμήριο της αθωότητας δεν είναι κάτι που απλώς το δικαιούμαι νομικά. Γνωρίζω αναμφίβολα ότι είμαι αθώα».